Stervensbegeleiding

Stervensbegeleiding, Palliatieve zorg, De mens kent nog steeds een groot onvermogen om de dood onder ogen te zien, al is er daarnaast wel een ommekeer ten goed waar te nemen.

Nog in de jaren zestig stierven de meeste mensen in het ziekenhuis. Daarbij werd de dood gezien als een mislukking en was er weinig  aandacht voor de stervende en bestond er een taboe op de dood, zowel bij verpleegkundigen als bij de familie van de stervenden en de stervenden zelf.
De fasen waar een stervende doorheen gaat:

Ontkenning, Woede, Depressie, Overgave.
De weg naar de dood.
Vanuit medisch standpunt werd die weg in drie stadia omschreven:
de curatieve fase
beschrijving van de
de palliatieve fase
de terminale fase.
Als de curatieve fase (de fase waarin genezing nog mogelijk lijkt) ten einde loopt, zeggen artsen soms, dat ze niets meer voor de patiënt kunnen doen, terwijl het eigenlijke werk voor de stervende dan pas begint!
Vraagt nadrukkelijk aandacht voor de rechten van de stervende:

De stervende wil als een volwaardig mens beschouwd worden.
Belangrijk voor de stervende is het uiten en delen van gevoelens.
Er is behoefte aan verzoening.
Een goede pijnbestrijding is nodig; ook gebed, meditatie en visualisatie kunnen de pijn verminderen.
Uiting: negatieve gevoelens van woede, jaloezie en haat worden geuit.
Verantwoordelijkheid: de stervende neemt de verantwoordelijkheid voor het eigen leven op zich en legt niet langer de schuld bij anderen.
Vergeving: ruzies worden bijgelegd en de stervende leert ook zichzelf te vergeven.
Aanvaarding: de stervende aanvaardt dat het leven ten einde loopt.
Dankbaarheid: wat rest is een diepe dankbaarheid voor het leven met alle goede én alle pijnlijke ervaringen; want alleen zo kon de stervende worden die hij/zij geworden is.
In iedere stervende leeft het verlangen om de zin van het eigen leven te leren begrijpen en de eigen persoonlijkheid te leren doorgronden; het werk aan deze beide verlangens noemt.
De begeleiders van de stervende moet de stervende niet verminderen tot een lichamelijk wrak, maar deze vooral als een volledig mens blijven zien.
Bij de palliatieve zorg ga je uit van de volgende inzichten:
eerbiedig de stervende en de tijd die hem of haar nog gegeven is, want de stervenstijd is een kostbare  tijd.
Zorg er zoveel mogelijk voor, dat de stervende de dood bewust tegemoet kan treden.
Zie de stervenstijd als een tijd van innerlijke verandering: om het leven zinvol af te ronden en oude conflicten op te lossen.
Het is nodig dat de stervende over dit alles open kan praten met begeleiders en met de familie.

Enkele regels voor de de begeleiders zijn:

Was de zieke met aandacht en respect.
Raak hem of haar met liefde en respect aan
Schep een kalme en rustige sfeer in de kamer
Zorg zo mogelijk voor kaarsen, muziek, een en dergelijke
Schenk warmte en meeleven, maar géén medelijden.
Leven en sterven
Het lijden doorgronden en transformeren:

De begeleider kan zich door middel van een visualisatie-oefening verplaatsen in de stervende en zich bewust maken wat deze aan pijn, aftakeling, afhankelijkheid en loslaten van het leven doorleeft.

De stervende zelf kan proberen het lijden aan te wenden als een kracht van innerlijke groei en van groeiend mededogen.

Daarbij helpen:

De begeleiders van stervenden.
Het gaat erom jezélf te geven
dus word je ook met jezelf, met je eigen angsten etc. geconfronteerd
De stervende is de deskundige! Wie begeleidt dus eigenlijk wie?
Het gaat om écht luisteren, om bescheidenheid en respect.
De sfeer van de stervende aan te voelen vereist een uiterst verfijnde intuïtie
De echte helpers zijn diegenen die met hun eigen pijn en verdriet hebben leren omgaan.
De gevoeligheid van stervenden.

Stervenden zijn gevoelig voor geluid, voor wat je denkt en voor kleuren.

De stervende heeft vaak behoefte aan stilte, massage, alleen-zijn en aan het uitspreken van zichzelf.

Hij (zij) gaat vaak door angst heen: het oude begint weg te vallen, het nieuwe is er (nog) niet.

De tegenstelling tussen ego en de goddelijke kracht van weten en vertrouwen komt vaak duidelijker naar voren.

Soms krijgen stervenden indrukwekkende, helpende en troostende dromen.

En mogen zij gestorven geliefden zien en Engelen.

De beeldtaal van de stervenden.
De stervenden keren steeds verder naar binnen en beginnen soms een taal te spreken die wij niet begrijpen: de taal van het beeld. om maar een paar voorbeelden aan te halen:

kijk zuster, kijk dan toch, er staan een paar nieuwe schoenen voor me klaar
ik moet de kaart vinden, anders kan ik niet naar huis
moet je eens kijken, mijn hele leven aan het voeteneind
nergens is hier een echte muur, alleen maar doeken
de muren zijn zo dun, net lakens
ik ga verhuizen
Na de dood.
Het afleggen is een bijzondere taak, wanneer je beseft dat je niet alleen het lichaam schoonwast, maar tegelijk de pijn, de angst en het verdriet van de laatste dagen wegneemt. Besef daarbij dat de gestorvene nog heel goed kan horen wat je zegt en zelfs kan horen wat je denkt!

Het waken, wanneer dat op de juiste manier gebeurt, kan het de gestorvene een extra kracht geven bij zijn thuisreis en zijn terugblik op het voorbije leven.

Het is belangrijk om de familie en vrienden van de gestorvene te stimuleren om zoveel mogelijk zelf de begrafenis of crematie in handen te nemen. Zélf de rouwdienst in elkaar zetten bijvoorbeeld, en die ook zelf samen ten uitvoer brengen.